เทสนาวสาเน โส วาณิโช โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ, สมฺปตฺตานมฺปิ สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสิ ฯ วาณิโชปิ สตฺถารํ อนุคนฺตฺวา นิวตฺติตฺวา ‘‘สีสโรโค วิย เม อุปฺปนฺโน’’ติ สยเน นิปชฺชิ, ตถานิปนฺโนว กาลํ กตฺวา ตุสิตวิมาเน นิพฺพตฺติฯ

มหาธนวาณิชวตฺถุ ทสมํฯ

11. กิสาโคตมีวตฺถุ

ตํ ปุตฺตปสุสมฺมตฺตนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต กิสาโคตมิํ อารพฺภ กเถสิฯ วตฺถุ สหสฺสวคฺเค –

‘‘โย จ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ อมตํ ปทํ;

เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต อมตํ ปท’’นฺติฯ (ธ. ป. 114) –

คาถาวณฺณนาย วิตฺถาเรตฺวา กถิตํฯ ตทา หิ สตฺถา ‘‘กิสาโคตมิ ลทฺธา เต เอกจฺฉรมตฺตา สิทฺธตฺถกา’’ติ อาหฯ ‘‘น ลทฺธา, ภนฺเต, สกลคาเม ชีวนฺเตหิ กิร มตกา เอว พหุตรา’’ติฯ อถ นํ สตฺถา ‘‘ตฺวํ ‘มเมว ปุตฺโต มโต’ติ สลฺลกฺเขสิ, ธุวธมฺโม เอส สพฺพสตฺตานํฯ มจฺจุราชา หิ สพฺพสตฺเต อปริปุณฺณชฺฌาสเย เอว มโหโฆ วิย ปริกฑฺฒมาโน อปายสมุทฺเท ปกฺขิปตี’’ติ วตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห –

[287]

‘‘ตํ ปุตฺตปสุสมฺมตฺตํ, พฺยาสตฺตมนสํ นรํ;

สุตฺตํ คามํ มโหโฆว, มจฺจุ อาทาย คจฺฉตี’’ติฯ

ตตฺถ ตํ ปุตฺตปสุสมฺมตฺตนฺติ ตํ รูปพลาทิสมฺปนฺเน ปุตฺเต จ ปสู จ ลภิตฺวา ‘‘มม ปุตฺตา อภิรูปา พลสมฺปนฺนา ปณฺฑิตา สพฺพกิจฺจสมตฺถา, มม โคณา อภิรูปา อโรคา มหาภารวหา, มม คาวี พหุขีรา’’ติ เอวํ ปุตฺเตหิ จ ปสูหิ จ สมฺมตฺตํ นรํฯ